This is in continuation of my previous blog post No. 1024 Click to go to Part 1 of Telugu Vairagya Satakam, of Yenugu Lakshmana Kavi, in which I presented the first 50 verses, and had promised to present the remaining 50 verses in a few days. Now, I present the remaining 50 verses in Telugu Script. I shall try to present these verses in Roman Script also + with English gist, and also provide a comparative review of Bhartruhari's Sanskrit original Vairagya Satakam, and the Yenugu Lakshmana Kavi's Telugu Version. In the above photo, we can see the 'Pandavula Mitta cave' at Peddapuram, which is believed to have been visited by Pandavas of Vyasa Mahabharata fame. Sanskrit original's creator Bhartruhari is believed to have spent his last days at Kurukshetra (the battleground of Pandavas and Kauravas) in Hariyana State. That geographical setting might have given him great inspiration to be a true virAgi (One who freed himself from the clutches of love and hate). For our Yenugu Lakshmana Kavi, of Peddapuram, this setting of Pandavula Mitta Cave might have given an inspiration to equal Bhartrihari's Spirit of virAga (renunciation).
The remaining 50 verses of Vairagya Satakam. (100 Verses of Renunciation
చం. బలగుణ రూప భోగ కుల భర్మ కళేబర శాస్త్ర మానముల్
Prosody: champakamAla. First line: bala guNa rUpa bhOga kaLEbara SAstra mAnamul
బలి ఖల రుగ్జరాచ్యుతి నృపాలయ ప్రతివాది దైన్య సం
bali khala rug jarA chyuti nripAlaya prativAdi dainya sam-
కుల భయయుక్తముల్ నరులకున్ భువి నిర్భయంబులే
kula bhaya yuktamul, narulakun bhuvi nirbhayambu lEdu
నెలకొని యెన్ని భంగులను నిర్భయమొక్క విరాగమే సుమీ. 51
nelakoni yenni bhangulanu nirbhayam okka virAgamE sumI.
English Gist: For humans, on this Earth, everywhere, everything is filled with complex fear and apprehension. There is no place/thing which is free of anxiety. To substantiate this idea, the Poet uses a figure of speech called 'kramA alankAram' ,which is approx. equal to 'respectively' in English language.
A strong person gets his danger from his enemies. A virtuous person is endangered by a wicked person. A handsome/beautiful person is endangered by disease. Lustful Enjoyment is endangered by decrepit old age. Bodies are endangered by death. Scholars face their nemesis from Arguments from Rivals. Kingdoms and houses are threatened by displacement and extermination. In any manner-method we see, the safest recourse/resort for a human is virAga (renunciation).
The Sanskrit equivalent Bhartrihari's original Sanskrit verse for this Telugu verse is:
bhOgE rOgabhayam kulE cyuti bhayam
vittee nripaalaad bhayam
mAnee dainya bhayam
balee ripu bhayam
rUpE jarAya bhayam .
s`aastree vaadibhayam
guii khala bhayam kaayee kritaantaad bhayam
sarvA vastu bhayAnvitam
bhuvi nèn`aa vairaagyam eeva abhayam .31
Bhartrihari laments that entire life of a human is full of cares and fears. He lists out: 1. Enjoying leads to diseases. 2. Having a caste, gives a fear of expulsion. 3. Money may be seized by kings (21st Century: Taxation by the Govt. and searches by the I.R.S.) 4. Honor gives an apprehension of humiliation. 5. Physical strength poses danger from enemies (A strong person challenges enemies for a fight and hence danger). 6. A beautiful body and form is anxious of losing it by lurking old age. 7. Knowledge of scriptures can lead to arguments and defeats. 8. Gentle qualities have a danger of harm from wicked persons. 9. Body itself is afraid of death. On this earth everything is frought with fear. Distaste and disengagement alone have a sense of assurance. 21st Century: Insurance takes care of some of these worries. Panic levels are lower? Insurance premia also cause burden and worry!
చం. జననము చావుచేత, శమ సౌఖ్యము కాంతలలీలల చేత, జ
jananamu cAvu cEta, Sama saukhyamu kAntala lIlala cEta, ja
వ్వనము జరార్తి చేత, గుణ వర్గము కూళల చేత, రాజు దు
vvanamu jarArti cEta, guNa vargamu kULala cEta, rAju du-
ర్జనముల చే, ముదంబు ధనరాగముచే, సిరులెల్ల లేమి చే,
rjanamula cE, mudambu dhanarAgamu cE, siru lella lEmi cE,
వినిహతి చెందు, దోష పరి విధ్ధము కాదె తలంప నెద్దియున్.
vinihati cendu, dOsha pari viddhamu kAde talampa neddiyun.
English gist: Everything gets defeated and nullified by something else. Birth ends with death. Comfort and happiness end with whimsical pranks of women. Youth-hood is impaired by anxiety of impending old age. Virtues get impeded by friendship with wicked persons. King gets impaired by wicked followers. Happiness is defeated by covetousness. Wealth is nullified by Deprivation and Poverty. When we think clearly, we can understand that there is nothing which is defect-free.
శా. ఆధి వ్యాధి శతంబుచే, జనుల ధైర్యంబెల్ల నిశ్శోభమై,
Adhi vyAdhi Satambu cE, janula dhairyamb ella niSSObhamai
బాధింపబడు సంపదల్ కలుగుచో, ప్రత్యక్షమై ద్వార సం
bAdhimpabadu sampadal kalugucO, pratyaksha mai dvAra sam-
రోధంబేమియు లేక దుర్దశలు చేరున్, మృత్యువున్ మర్త్యులన్
rOdhambEmiyu lEka durdaSalu cErun, mrityuvun martyulan
వేధించున్ విధి యేది సుస్థిరముగా నిర్మించె, తర్కించినన్.
vEdhincun vidhi yEdi susthiramugA nirmince, tarkincinan.
English gist: tarkincinan= When we closely and logically examine, we can find that Providence has not created anything as firm-robust and stable. Health gets disturbed by a hundred ailments. (Adhi=health. vyAdhi Satam=100 diseases). Wherever and whenever, prosperity and fortunes approach people, misfortunes also concurrently start pestering. Death also teases Mortals (This word has an Indo European Root. mrityu=death. mortal=One who has death). Hence, nothing is firm, robust and stable.
ఉ. తుంగ తరంగ భంగములతో తులతూగు విలోల భోగముల్,
tunga taranga bhangamulatO tulatUgu vilOla bhOgamul
భంగపడున్ నిమేషమునఁ ప్రాణము కొన్ని దినంబులే సుఖం
bhanga paDun nimEshamuna prANamu konni dinambulE sukham-
బంగనలందు నిట్లు మది నారసి బ్రహ్మ విచార యత్నము
bangana landu niTlu madi nArasi, brahma vicAra yatnamu
ప్పొంగుచు చేయగా వలయు, భూరి జగత్ ధ్ధిత బుధ్ధమ పండితుల్.
uppongucu cEyagA valayu, bhUri jagat dhita buddhama panDitul.
Luxuries are like Waves which gyrate. They ebb and wane in a minute. Lives last for a few days. Happinesses from women run only for a few days. Discriminating scholars think in this manner, try enthusiastically to know the Supreme Truth. This should be done.
చం. జలదము లోని క్రొమ్మెరుగు చాయలు భోగపరంపరల్, మహా
నిల పరి ఘట్టితాబ్జదళ నీర తుషారము జీవితంబు, చం
చల తరముల్ పయోభిమత సౌఖ్యము లీగతి నాలకించి స
భ్యులు పరమాత్మ యోగమున బుధ్ధి ఘటింపుడు, సత్వరంబుగన్.
ఉ. ఆయువు వీచి చంచలము, యౌవనమ ల్పదినోచితంబు, పు
పుష్పాయుధ కేళి జన్య సుఖమ స్థిరము, అర్ధము వాంఛ వోలె సా
పాయము, భోగముల్ మెరపు లట్లు భ్రమించు , భవాబ్ధి లంఘనో
పాయము బ్రహ్మ చింతనము పాయక సేయుడు సజ్జనోత్తముల్.
ఉ. కాయము గుంచి గర్భనరకంబున నుండుట దుఃఖ, మాది యం
దాయత లోచనా విరహ మబ్బుట దుఃఖము జవ్వనంబునం
పాాయక భామినీ హసన పాత్రము దుఃఖము వృధ్ధ భావమిం
కేయెడ కల్గు సౌఖ్య లవమించుకయే, జనులార చెప్పుడీ.
చం. కడు వెరపించుచున్ ముదిమి కద్దరి బెబ్బులి మాడ్కి నున్నదె
క్కుడు పగ దాయలంబలె తెగుళ్ళు శరీరము నొంచుచున్న వె
ప్పుడు చను భిన్న కుంభ జలంముం బలె వాయువు లిట్టులయ్యుఁ తా
రుడుగక మానవుల్ దురిత మోలి నొనర్చుచు నున్న వారహో.
చం. తరళ తరంబులున్ బహు విధంబులు భోగము లీదురంత సం
సరణము వానిచేఁ పొడమె, చాలు పరిభ్రమణంబు వానికై
నకులు మదీయ భాషణము నమ్మెదరేని శమ ప్రసన్నమై
పరగు మనంబు, శంభు పద పద్మ యుగ ప్రవణంబ సేయుడీ.
ఎందు వసించి ధన్యుడు విధీంద్ర ముఖామర కోటి నెల్ల నెం
చుం తృణ మట్ల దేని, చవి చూచుటచే రసహీన భావముం
చెందు జగత్ ప్రభుత్వమును చెప్పగ రాని యనంత కేవలా
నందము దానియందు మది నాటుము మానుము నీచ భోగముల్.
కాల మహిమా వర్ణనము Delienation of the Greatness of Time and Fate
మ. అది మేలైన పురంబు, పూజ్య చరితుండారాజు, రాణ్మండలం
బది పార్శ్వంబున, ఆవిదగ్ధసభ వారబ్యాస్య లత్యుధ్ధతం
బది రాజన్యక మద్ది వంది నికరంబా గాధలున్ సర్వమున్
కదలం చేసిన కాలమూర్తికి నమస్కారంబు సత్కీర్తికిన్.
శా. ఏ యింటన్ వసియించు పెక్కు లొకడా యింటన్ ప్రవర్తించు నే
చాయన్ నిల్చు నొకండు పెక్కు రచటన్ సంధిల్లు ఒండైన లే
దా యింటన్ మది నిట్లె రాత్రి దిన రూపాక్ష ద్వయిం చిమ్ముచున్
చేయుంకాలుడు క్రీడ లోక ఫలక శ్రేణికిన్ నృశారంబులన్.
చం. అనుదినమున్ నశించు పరమాయువు సూర్యుని రాకపోకలన్
ఘన బహు కార్య భారముల కాలము పోవుట కానరాదు సం
జనన జరా మయంబులును, చావును చూచి, భయంబు లేదు, దు
ర్జన భువనంబు మోహమదిరా రస విహ్వల మయ్యె అయ్యయ్యో.
ఉ. వచ్చిన రాత్రులే తిరిగి వచ్చుట, వోయిన వాసరంబులే
వచ్చుటెరింగి గూఢ తర వర్తనులై పునరుక్త కార్యముల్
నిచ్చలు సేయుచున్ జనులు, నిశ్చల వృత్తి చరింతు రీభవా
భ్యుచ్చయ రీతిచే చెడి, కుబుధ్ధులు సిగ్గు వహింప రెంతయున్.
ఉ. శ్రీ రమణీయ శంభు పద చింత యొనర్చుట లేదు, గోపుర
ద్వార కవాట పాటన సుధర్ము చేయుట లేదు, సుందరీ
హారికుచోరులబ్ధి కల నైన నెరుంగము, మాతృ యౌవనో
దారవనీ కుఠారములమై జనియించిన వారమిమ్మహిన్.
చం. వలనుగ విద్య నేర్చి, ప్రతి వాదుల గెల్చుట లేదు, కుంభి ని
ర్దళన నిశాత ఖడ్గముల దైవత లోకమునందు కీర్తులన్
నిలుపుట లేదు, చారు రమణీ మధు రోష్ఠము క్రోల లేదు, ని
ష్ఫలమయి జవ్వనం బరిగె, పాడు గృహంబున దీపముం బలెన్.
చం. వినయ విశేష హృద్య లగు విద్యలు నేర్చుట లేదు, నీతిచే
ధనమును కూర్చ లేదు, తలి తండ్రుల సేవయు చేయలేదు చ
క్కని చిగురాకు బోండ్ల బిగి కౌగిలియున్ కలనైన లేదు, గొ
బ్బున సమయంబు కాకులకు పోలె గతించె పరాన్న భుక్తులన్.
ఉ. తాలిమి మాలి కన్న తలి తండ్రులతోడ మెలంగు వారలం
కాలము కోలు పుచ్చెనని కానరు ఘోర జరాభరార్తులై,
తూలుచు నిత్య సన్నిహిత దుర్దశులై సిక తాలగన్నదీ
కూల మహా మహీజములకున్ సరి వత్తురు మూఢమానసుల్.
ఉ. ఆయువు నూరు వత్సరములందు సగంబు నశించె నిద్రచే
నా అరలో సగంబు గతమయ్యెను, బాల్య జరా ప్రసక్తిచే
పాయక తక్కినట్టి సగ పాలు గతించు, ప్రయాస వృత్తిచే
ఆయువు చంచలంబగుడు, ప్రాణుల కెట్లు సుఖంబు చేకురున్.
ఉ. బాలకుడై క్షణంబు, యువ భావయుతుండయి కొంతకాలము
ద్వేల దరిద్రుడై క్షణము, విత్త సమన్వితుడై క్షణంబు, జీ
ర్ణాలస గాత్రుడై నటుని యట్లు నటించి తుదిన్ నరుండు యా
మ్యాలయ నామమైన తెర యందు జొరంపడు సత్వరంబుగన్. 50
ఉ. రాజవు నీవు, మేము గురు రాట్ కలిత ప్రతిభాభిమానవి
భ్రాజ మహోన్నతాత్ములము, భవ్య ధన ప్రధితుండ వీవు న
ద్రాజి నుతించు మా యశము దవ్వు సుమీ, వన వాసి మమ్ము ని
ర్వ్యాజత చూడవేని, యనురాగము మాకును లేదు, నీ యెడన్.
చం. ధనపతి వీవు మేము వివిధ శ్రుతి పుంజ పదార్ధ తత్వ శా
సనులము, నీవు శూరుడవు, చండతర ప్రతివాది గర్వభం
జనులము మేము నిన్ను ధన శాలులు మమ్ము భజింతు రాశ్రితుల్,
విజయము సేయవేని పృథివీ వర సాగెద మీక్షణంబునన్.
చం. కలిత దుకూల వస్త్రములు కట్టిన నీకును జీర్ణ వల్కలం
బులు ధరియించు మాకును ప్రమోదము తుల్యము లేదు, వాసి య
గ్గల మగు తృష్ణ యెవ్వనికి, గాఢ దరిద్రుడు వాడు, లేమియుం
కలిమియు లేవు సమ్మద విక స్వర మానసులైన వారికిన్.
చం. ఫలములు చాలు జీవికకు, పానము సేయ జలంబు చాలు వ
ల్కలములు చాలు కట్టుట(కు), (కి)ఇలాతలముల్ శయనింప చాలు, ని
ష్ఫల నన విత్తసీధు రస పాన విజృంభిత మోహ లీన చి
త్తులగు నికృ,ష్ట భూపతుల దుర్ణయ మించుకయున్ సహింతునే.
తేగీ. చేరి భిక్షాన్న మారగించెదము, మేము
కట్టెదము దిక్కు లనియెడి కలితశాటి
పవ్వళించెద మిల యను పాన్పు మీద
ఏమి కార్యము మాకు నరేంద్రులందు.
కందం. విట గాయక నైతండిక
నట జనులము కాము, పృథు ఘన స్తన సమితో
త్కట వార కాంతలము కా
మటు కావున నృపుని చూడ నగునే మాకున్.
ఉ. అంచిత బుధ్ధులై మనుజాధిపతుల్, జగమెల్ల తొల్లి ని
ర్మించిరి , దాని కొందరు భరించిరి, యిచ్చిరి కొందరర్ధికిన్
మించి జగమ్ము లన్నియును నెమ్మి భుజించుచు కొందరుండగా,
పంచష పట్టణేశుల కపార మద జ్వర మింత యేటికిన్.
చం. ఎడ నిముసంబు లేక ధరణీ శతంబు భుజించుచున్న యి
ప్పుడవి లభించినన్ మహిమ పొందునె, రాజుల నేల తున్కలో
నడరు, లవంబులో తునియ యందొక మూలకు నాథులైన వా
రలడక వైపరీత్యమున హర్షము చెందుదు రెంత మందులో.
చం. తగ జల రేఖచే వలయితంబగు కొంచెపు మట్టి ముద్ద కై
జగడము లాడి యాడి పెలుచన్ విభజించి భుజించుచున్న దు
ర్భగ నృపు లిచ్చువారె, తలపం కడు నీచులు వారి యందు నొ
ప్పుగ దవలేశ కాంక్ష కల పూరుషులుం కడ హీనులే కదా. 80.
చం. అతడు సుజన్ము డెవ్వని సమంచిత శుభ్ర కపాల మద్రిజా
పతి కుతుకంబుతోడ తలపై ధరియించె విభూషణంబుగా
క్షితిప యి ప్రాణ రక్షణము సేయుటకై తము చేరి కొందరా
నతులయి రంచు దుర్మద ఘన జ్వర మేటికి మానవాళికిన్.
మనస్సంబోధన నియమనము.
చం. పరుల మనంబు లోలి బహు భంగుల కొల్చి ప్రసన్నతా గుణ
స్ఫురణ వహింప చేయుటకు పూనగ నేటికి నీవు చిత్తమా
స్థిరముగ సుప్రసాదము భజించి నిలింప మణీ గుణోదయ
స్ఫరిత గతిన్ మనోరథము సొంపు వహింపదే నీక మేలుగన్.
ఉ. ఏల పరిభ్రమించెద వనేక విధంబుల వెర్రి చిత్తమా
తాలిమి విశ్రమింపు మొక తావున యత్నము లేకయే యగున్
మేలును కీడు నే తలప మించిన కార్యము భావి కార్యమున్
లాలస వృత్తి కొోర విధి లబ్ధ ఫలంబులు నే భుజించెదన్.
శా. ఆయాస ప్రద మింద్రియార్ధ గహనంబా త్రోవ వర్ణింపుమీ
శ్రేయో మార్గము సర్వ దుఃఖ నికర ఛ్ఛేదార్థమై, చేరుమీ
ధ్యాయాద్వైతము పొందుమీ, స్థిరతచే దీపించుమీ చిత్తమా
మాయాకేళికి వెండియుం చొరకుమీ, మాలిన్యమున్ వీడుమీ.
చం. దురితపు మోహముం తొలగ త్రోయుము చేయుము భక్తిశూలిపై
వరసుర వాహినీ తట నివాసము చేకొను మేటి నమ్మికల్
తరగల యందు బుద్బుద వితానములందు మెరుగు తీగెలం
దరయగ కీలలందు ఫణులందు సుహృజ్జనులందు డెందమా.
మత్తే. అవనీశ భ్రుకుటీ కుటీ విహరణ వ్యాపార పణ్యాంగనన్
భువిలో సంపద నించకం కొనకుమీ భోగార్ధమై చిత్తమా,
శివ మోదావహ కాశికా నగరమ శ్రీ రాజ మార్గబులన్
భవన ద్వారములందు చేత నిడు సద్భైక్షం బపేక్షించెదన్.
some verses missing for 5 pages.
ఉ. వాజి చల స్వభావు లగు వారు ప్రసన్నులు కారు భూపతుల్
రాజస వృత్తి మానరు దురాశయు నెక్కుడు మాకు సొమ్ముపై
తేజమడంచు వృధ్ధ దశ దీకొని ప్రాణము నొంచు కాలుడ
వ్యాజ తపంబు కన్న భువినాత్మ హితంబగు కృత్యమున్నదే.
మానము క్రుంగగా, ధనము మట్టముగా నిజ బాంధవాశ్రితుల్
దీనత చెంది యేగ నతిథి ప్రకరంబు నిరాశమై చనన్,
మానుగ జవ్వనం బరుగ, మాన్యునకున్ తగు జహ్ను కన్యకా
నూన తరంగ పూత కలితోపల శైల నికుంజ వాసముల్.
ఉ. మంచివి పండు వెన్నెలలు, మంచివి పుష్పవన ప్రదేశముల్
మంచిది సాధు సంగమ సమాగత సౌఖ్యము చాటు వాక్యముల్
మంచివి మంచి దశ్రుయుత మానవతీముఖ మీ సమస్తమున్
మంచిది కాదనిత్యమని మానస వృత్తి నెరుంగు వారికిన్.
ఉ. సంతతమున్ సుఖంబొసగ చాలవె చాల విశాల సౌధముల్
కాంతల సంగమున్, మధురగానములున్, వివరించి చూడ సం
భ్రాంత పతంగ పక్ష భవ మారుత ఘాత విధూత దీపికా
కాంతి చలంబు సర్వ మని కానల కేగిరి పండితోత్తముల్.
శివార్చనము Worship of Lord Shiva
మత్తే. తగసం సారము నాదినుండి యును తత్తత్ కర్మ సంయుక్తి ము
జ్జగముం ద్రిమ్మరు మాకు కానబడడే చందంబునం కర్ణమా
ర్గ గతుండైనను కాడు భోగ కరిణీ గాఢా దరోన్మత్త చి
త్త గరిష్ఠ ద్విప రాజ సంయమ పటు స్తంభాత్మకుం డెవ్వడున్
ఉ. ఇచ్చకు వచ్చినట్లు చరియించుట దైన్యము లేని తిండియున్
నిచ్చలు సాధు సంగమును నిర్మల శాంతియు శాస్త్ర బోధమున్
మచ్చిక లోన పూని వెలి మట్టని చిత్తము నాగ నింతయున్
వచ్చుట యే మహోన్నత తపంబు ఫలంబొ యెరుంగ నేర్తుమే.
ఉ. చిత్తము నందె కోరికలు జీర్ణమయ్యె, అశేష గాత్రమున్
హత్తిన జవ్వనం బరగె, ఆర్యులు లేమి గుణంబులున్ ఫలో
చ్ఛిత్తి వహించ నెద్ది తగు చేరక మానడు కాలుడక్కటా!
చిత్తజ వైరి పాదయుగ సేవనమే గతిగా ఎరింగితిన్.
తేగీ. జగదధీశ్వరుడగు మహేశ్వరుని యందు
సకల జగదంతరాత్ముడౌ శార్ఙి యందు
భేద విజ్ఞాన మెయ్యెడ లేదు మాకు
నైన తరుణేందు శేఖరు నంద భక్తి.
శా. శాంతారావ నిశీథ కాలముల భాస్వత్సాంద్ర చంద్రాతపా
క్రాంత స్వఛ్ఛ మరున్ నదీ పులిన యోగ్య క్షోణిఁ కూర్చుండి జ
న్మాంతో ద్వేగుల మైన మేము శివశబ్దావృత్తితో నెప్పుడ
త్యంతానంద భవాశ్రు సంకుల దశా వాప్తిన్ సుఖం బుందుమో.
చం. కల ధనమంతయున్ సెలవుగా నిడి నుత్న కృపాపూర్ణ చి
త్తులమయి సంసృతిం కుశల దూర విపాకము కాగ దైవముం
తలచుచు కానలో శివ పద స్మృతి నిష్ఠుల మై నయింపగాఁ
గలము శరత్ ప్రసన్న మిహికాకర రమ్యము లైన రాత్రులన్.
ఉ. శ్రీనుత కాశి యందమర సింధువు చెంగట నిల్చి గోచినిం
పూని ప్రణామ ముద్ర తల మోపి "పురంతక, పార్వతీశ, శం
భో, నిటలాక్ష, రక్ష " యని మొర్రలు పెట్టుచు నిశ్చలాను సం
ధానత నెన్న డే కడసే తన్ దినముల్ నిమిషంబుకైవడిన్.
ఉ. వేలుపు టేట దోగి, సుపవిత్ర ఫలాదుల పూజ సేసి ని
న్నోలి మనంబులో నిలిపి, యోగ్య గుహాశిల యందు నాత్మ సం
శీలుడనై ఫలాశి నయి, శ్రీ గురు వాక్య రతుండనై, మహీ
పాలక సేవన శ్రమము బాసెద నెన్నడు మన్మథాంతకా.
తేగీ. ఒంటి తిరుగుచు కోరిక లుజ్జగించి
శాంతి చేకొని పాణి భాజనుడనై ది
గంబరుడనై సమస్త కర్మంబు లెపుడు
మొదలు చెడ ద్రుంతు, పరమేశ, సదయ హృదయ.
చం. హితునకు, పాణి పాత్రున కనిఛ్ఛునకున్ శుచి భైక్షమాత్రతో
షితునకు నెట్టి తావున వసించెడు వానికి విశ్వముం తృణ
ప్రతినిధి చేయువానికి, పుర స్థితుడయ్యు అఖండ సౌఖ్య సం
గతుడగు యోగి కేర్పడు ఒకానొక మార్గము శంభు సత్కృపన్. 90.
శా. కౌపీనంబును, జీర్ణ కంథయు నపేక్షాశూన్య భైక్షంబు, చిం
తాపాయంబు, వన శ్మశానముల నిద్రా వాప్తి దుర్వార స
ద్వ్యాపారంబు, ప్రశాంత చిత్తమును, యోగారూఢియున్, వృత్తిసం
క్షేపంబుం కలదేని యోగికి త్రిలోకీ ప్రాభవంబేటికిన్.
కందం. మండల మాత్రంబగు బ్ర
హ్మాండము లోభకరమగునె అతిధీరునకున్
నిండు సముద్రము జలచర
తాండవ గతిచే విలోడితము కాదు కదా.
కందం. అమ్మా లక్ష్మీ నమస్కా
రమ్ములు కావించి నిన్ను ప్రార్ధించెద నా
నెమ్మదిలో విద్యారూ
పమ్మున నేలుకొను ముఖ్య ఫల మదియ కదా.
చం. ధరణి విశాల తల్పముసధానము బాహువు, నింగి చందు(వు), వా(ఆ)
సురటులు గంధవాహములు, శోభనదీపము చందురుండుగా
విరతి వధూమణిం కలసి వేడుక మీర సుఖించి శాంతుడై
నిరుపమ లీల యోగి శయనించు మహీపతి మౌళికైవడిన్.
శా. హానా దాన విరక్తమార్గనిరతుం డక్షయ్య భిక్షాశి స్వా
ధీనారంభుడు లోక సంగ దురితాతీత స్వభావుండు ర
ధ్యా నిక్షిప్త విశీర్ణ వస్త్ర కృత కంధాసీను డాత్మాక్షర
ధ్యానాసక్తు డొకానొకండు, విగతాహంకారు డొప్పున్, భువిన్.
ఉ. మాలడొ, వీడు వి ప్రకుల మండనుడో, మరి శూద్రుడో తప
శ్శీలుడ, సిధ్ధుడో యనుచు, చెంతల చేరి వికల్ప జల్పవా
చాల జనంబు లాడగ, వెసం కుపితాత్ములు కారు సమ్మదో
ద్వేలురు కారు, మిన్నక భువిన్ విహరింతురు యోగి పుంగవుల్.
చం. చిలువల గాలి మేపరులఁ జేసి తృణాంకుర భోజనంబు భూ
తలశయనంబు గోవులకు తామర చూలి విధించె, తత్వ పే
శల మతులైన వారలకు, సన్నుత వృత్తి ఘటించె దానిచే
తొలగు రజస్ తమో జనిత దోషము లెల్ల భజించు వారికిన్.
ఉ. శ్రీ సుర సింధు తీరమున, శీత నగో పల సీమ యందు, ప
ద్మాసన వర్తినై శివునుపాస్తి యొనర్చుచు యోగనిద్రచే
భాసిలుచున్న నా తనువుపై, తమ మేను తీట తీర స
త్రాసములై కురంగములు రాపులు సేయుట కల్గునే కదా.
ఉ. పాత్రము పాణి పంకజము, భైక్షము భోజ్య మనల్ప తల్పమీ
ధాత్రి దిశాష్టకంబు, పరిధానమగున్ భువి నేరి కా సుచా
రిత్రు లసంగతా గుణ ధురీణులు రీణ సుఖానుభూతికిం
పాత్రులు మోహ పాశముల బాసి దహింతురు కర్మ బీజమున్.
మత్తే. జననీ మేదినీ, తాత మారుత, వయస్యా నహ్ని, చుట్టంబ జీ
వనమా, సోదర తారకా పథమ, భవ్య ప్రేమ సంధిల్ల మీ
కొనరింతుం పరమ ప్రణామము భవద్యోగ స్ఫురత్ పుణ్య సం
జనిత జ్ఞాన నిరస్త మోహ తతి నై, సద్బ్రహ్మముం పొందెదన్.
ఉ. కూడిక చెంది కొన్న తమ కూరిమి కీరమ దెట్లు పల్కిన
న్వేడుక చేయు చందమున, నీదయ కాంచిన నా కవిత్వ మే
జాడ వహించి యున్న కడు సమ్మదమే ఘటిచించు నీకు పె
ద్దాడ పురీ నివాస నిజ దాస శివంకర సోమ శంకరా.
శా. తారా మండల కుండలీ శ్వర సుధా తారామరక్ష్మాజకాం
తారా మర్త్య గజాంబుజ ప్రభవ కాంతారామ గౌర ప్రభా
దారాలంకృత వామ భాగ బుధ మందారాగ యోగీంద్ర బృం
దారాధ్యాంఘ్రీ సరోరుహద్ వితయ వేదారామ ఖేలత్ పికా.
కందం. సంతోష బాష్పవారి ని
రంతర దృగ్ జలజ భర్తృహరి సంయమి రా
ట్ఛాంత స్వాంత నిశాంత ని
శాంతోజ్జ్వల బోధ దీప శర వర చాపా.
మాలిని. ప్రణుత కుధర కన్యా ఫాల సాదృశ్య హేతు
ప్రణయ భర శిర స్సం ప్రాపితా బ్జారి రేఖా
ప్రణవ నళిన పీఠో పాంత సంతత్య సేవా
చణహరివిధి రామా, చామరోద్వీజమానా.
గద్యము. ఇది శ్రీమద్ ఉమా మహేశ్వర కరుణా కటాక్ష వీక్షా పాత్ర , యేనుగు లక్ష్మణ కవి రాజ పౌత్ర, తిమ్మనార్య పుత్ర వివిధ విద్వజ్జన విధేయ లక్ష్మణ కవి నామధేయ ప్రణీతం బయిన సుభాషిత రత్నావణీ కావ్యమునందు వైరాగ్య శతకం బను తృతీయాశ్వాసము.
To come back and add verses in Roman Script, and also English Gist of the verses.
No comments:
Post a Comment
ఘోరమైన విమర్శలకు కూడ స్వాగతం, జవాబులు ఇవ్వబడతాయి. Harsh Criticism is also welcome.